Leidinggeven en leiderschap
Leidinggeven is een van de belangrijkste managementtaken. Leidinggeven is de directe aansturing van medewerkers, wat zowel instrueren, als ook begeleiden, ondersteunen en motiveren omvat.
Leiderschap betekent precies hetzelfde als leidinggeven in alle woordcombinaties die te maken hebben met leiderschapstijl, zoals situationeel, directief of participatief leiderschap.
Eigenlijk is leidinggeven een betere naam voor deze managementtaak dan leiderschap om de volgende redenen:
1. Leidinggeven heeft betrekking op een specifieke managementtaak, terwijl leiden een ruimer begrip is
2. Het woord 'leider' in leiderschap slaat op een persoon, terwijl leidinggeven op de activiteit slaat waar het om gaat.
3. De term 'leidinggeven' past perfect bij de naam van de functie 'leidinggevende'.
4. Leidinggeven slaat op de relatie tussen een leidinggevende en een medewerker, terwijl bij een leider volgers of volgelingen horen.
5. Leiderschap wordt ook gebruikt in woordcombinaties waarbij het niet om leidinggeven gaat, maar om eigenschappen van een leider, zoals in charismatisch en visionair leiderschap.
Maar de term leiderschap is zo ingeburgerd, vooral als het om leiderschapstijlen gaat, dat we hem gewoon zullen blijven gebruiken.
Overigens wordt zowel leiderschap als leidinggeven soms ook in een ruimere betekenis gebruikt, namelijk wanneer we het hebben over het leiderschap van een organisatie of leidinggeven aan een bedrijf.
Dat het bij leidinggeven, anders dan bij leiderschap, (bijna) altijd om het aansturen van medewerkers gaat, betekent niet dat dit ook altijd hetzelfde inhoudt. Er worden veel verschillende stijlen van leidinggeven of leiderschapstijlen, onderscheiden en er bestaan verschillende visies op wat de beste stijl is en óf er wel zoiets als een beste leiderschapstijl bestaat.
Taak- en mensgericht leiderschap en management
Maar over één ding zijn de verschillende theoretici het eens, namelijk dat je met twee kenmerken of dimensies elke leiderschapstijl kan typeren: taakgerichtheid en mensgerichtheid.
Waar ze het niet over eens zijn, is óf en hóe deze twee kenmerken gecombineerd kunnen worden en of er al of niet zoiets als een beste combinatie bestaat.
De theoriën en modellen waar het hier om gaat zijn Theorie X en Y van McGregor, de Managerial Grid van Blake & Mouton en Situational Leadership van Reddin (het 3D-model) en, als meest geavanceerde, van Hersey & Blanchard.
Na McGregors constatering dat de moderne tijd vroeg om de overgang van taakgericht naar mensgericht leiderschap, waarna Blake en Mouton concludeerden dat taak- en mensgerichtheid het best samen konden gaan, nuanceerden en verfijnden Hersey & Blanchard dit idee tot situationeel leiderschap, wat inhoudt dat de leiderschapstijl moet worden afgestemd op de competentie van medewerkers om een bepaalde taak in een bepaalde situatie uit te voeren.
Leidinggeven of leiderschap worden in deze benadering dus niet gezien als een relatie tussen een leider en volgers, waarbij de eigenschappen van de leider als bepalende factor worden gezien, maar als een samenwerkingsrelatie tussen een leidinggevende en medewerkers, waarin de leidinggevende zijn stijl van leidinggeven aanpast aan de competenties van de medewerkers en bovendien de medewerkers begeleidt bij de ontwikkeling van deze competenties, wat uiteindelijk ten goede komt aan de de effectiviteit van de organisatie als geheel.
Deze verschillende visies op taak- en mensgerichtheid hebben niet alleen betrekking op de aanpak en stijl van de direct leidinggevende, maar ook op die van het totale management.