De drie (klassieke) betekenissen van management

Management is een ruim begrip met drie verschillende hoofdbetekenissen:

1. Management als verzamelnaam van alle managementtaken, variërend van strategie tot leidinggeven.
2. Management als verzamelnaam van alle functies die zich met deze managementtaken bezighouden.
3. Management als naam van het vakgebied dat zich met al deze taken en functies bezighoudt.

Op zich kun je op basis van deze drie betekenissen de zin formuleren “Management (3) bestudeert het management (1) door het management. (2)

Vier management-misverstanden

1.Management wordt soms verward met "iets managen", wat een veel beperktere betekenis heeft. Helaas worden deze twee verschillende betekenissen vaak niet goed uit elkaar gehouden.

2.Ook het onderscheid tussen management en leidinggeven blijkt een bron van verwarring te kunnen zijn.

Omdat er meerdere managementtaken zijn, waarvan er één leidinggeven is, geldt: Elke leidinggevende is een manager, maar niet elke manager is een leidinggevende.

Vaak worden de niet-leidinggevende managementtaken tegenover leidinggeven geplaatst, waardoor er een schijntegenstelling wordt gecreëerd tussen management en leidinggeven.

3.Samenhangend met de voorgaande twee punten, wordt management vaak opgevat als pure taak- of resultaatgerichtheid, waarmee dan vooral ook de afwezigheid van mensgerichtheid wordt bedoeld. Leidinggeven wordt dan per definitie als mensgericht opgevat en hier tegenover geplaatst. Dit klopt niet, omdat management ook mensgericht leidinggeven omvat en aan de andere kant leidinggeven ook taakgericht moet kunnen zijn.

4. Leidinggeven wordt ook leiderschap genoemd, waarmee leiderschap dus ook onder het begrip management valt. Maar in de meer letterlijke betekenis van leiderschap, waarin het op leiderseigenschappen slaat, past het opeens niet meer onder management. Als dan bovendien management als "iets managen" wordt opgevat en als puur taakgericht en aan de andere kant leiderschap net als leidinggeven als per definitie mensgericht, is de (schijn-)tegenstelling tussen management en leiderschap en daarmee de verwarring hierover compleet.

Management volgens de managementtheorie

Wat we echt onder management moeten verstaan wordt het beste duidelijk gemaakt door de taken, functies of aandachtsgebieden te benoemen die volgens de klassieke (en nog altijd gangbare) managementtheorie onder het begrip management vallen.

Fayol

Hoewel management ontegenzeggelijk een Angelsaksisch concept is, wordt de Fransman Henry Fayol als de vader van de managementtheorie beschouwd. Met zijn indeling in vijf managementtaken heeft Fayol de basis gelegd voor veel latere indelingen, frameworks of modellen.

De indeling in managementtaken van Fayol is:

• plannen
• organiseren
• leidinggeven
• coördineren
• controleren

Dit is de gangbare Nederlandse vertaling van prévoir, organiser, commander, coordonner, contrôler.

In het Engels wordt dit vertaald met: planning, organising, leading, coordinating, controling

POLC

Het POLC-framework is op Fayol gebaseerd en hanteert op één uitzondering na dezelfde indeling. De vier letters staan voor Planning, Organizing, Leading, Controlling of, in het Nederlands:

• plannen
• organiseren
• leidinggeven
• controleren

In het Engels: planning, organising, leading, controling

Het enige verschil met de indeling van Fayol is dat coördineren als aparte managementtaak ontbreekt, omdat het als onderdeel van organiseren en leidinggeven wordt beschouwd.

Keuning en Eppink

Keuning en Eppink reduceren de vijf functies van Fayol in wat ze een vrije vertaling noemen tot drie en wel de

• ”strategische beleidsvorming,
• het ontwerpen van de organisatiestructuur
• en het inhoud geven aan, doen uitvoeren en beheersen van de processen in de organisatie.”

Om deze drie vervolgens nog beknopter te herformuleren als de drie kernproblemen van het management:

• externe afstemming
• structurering
• interne afstemming

Als we het eenvoudig willen houden, kunnen we zeggen dat Fayols plannen is vertaald naar strategische (externe) afstemming, organiseren naar structurering en de rest, leidinggeven, coördineren en controleren, naar interne afstemming.

In werkelijkheid ligt het niet zo simpel. Keuning en Eppink noemen het niet voor niets een “vrije vertaling”. Plannen en organiseren vinden op verschillende niveaus plaats, coördineren zit zowel in structurering als in leidinggeven. In feite hangen de verschillende managementfuncties zeer nauw met elkaar samen, werken op elkaar in en overlappen elkaar.

7-S

Deze onderlinge samenhang van managementtaken wordt in geen ander model beter benadrukt dan in het 7S-model van Peters en Waterman.

Omdat dit model de belangrijkste aandachtsgebieden van het management omvat, is het niet moeilijk te koppelen aan de genoemde managementindelingen. Externe afstemming en structurering komen overeen met twee van de drie harde S-en van het 7S-model: Strategie en Structuren. De derde harde S van Systemen en alle andere S-en kunnen als onderdeel van de interne afstemming worden beschouwd.

Met als kanttekening, dat Skills (ook wel vertaald als "Sleutelvaardigheden") als onderdeel van een sterkte-zwakte-analyse weer onder Strategie valt, maar zo'n dwarsverband is nu juist inherent aan en de kracht van het 7S-model.

De S van Stijl staat voor managementstijl waar leiderschapstijl weer een onderdeel van vormt.

En als we, om de cirkel rond te maken, ook Fayol direct aan de 7 S-en koppelen, krijgen we: Plannen = Strategie, Organiseren = Structuur, Leidinggeven = Stijl, Coördineren en Controleren = Systemen.

Conclusie

Volgens de klassieke managementtheorie zoals die in de loop van de vorige eeuw is ontwikkeld, mogen we dus het volgende concluderen:

1. Management is een overkoepelend begrip waar leidinggeven onder valt als een van de belangrijkste managementtaken.

2. Elke leidinggevende is een manager, maar niet elke manager is een leidinggevende.

3. Leiderschap in de betekenis van leidinggeven valt ook onder het overkoepelden begrip management.

Het bovenstaande zal niet iedereen ervan weerhouden om bij management te blijven denken aan managende managers die maar wat aan knoppen van systemen draaien, onder leiding van leiders die leiderschap tonen.

Maar wie zich bewust is van deze betekenisverschillen, kan in de communicatie over management, leidinggeven en leiderschap wellicht wat spraakverwarring voorkomen.

 

 

Copyright © 2023 kennisvanzaken.nl