Wanneer een kameraad nu zonder het te weten tegen de regels zondigt…moet je hem apart nemen en liefdevol terechtwijzen: dat is civilitas. (beschaving)
Quod si sodalisper inscitiam peccet…solum ac blande monere civilitatis est.
Erasmus schreef in 1530 de oudst bekende richtlijn voor wat we nu feedback geven zouden noemen.
Dat Erasmus zijn tijd ver vooruit was, is geen geheim. Maar dat hij al vijfhonderd jaar geleden min of meer terloops adviseert hoe je feedback moet geven, is minder bekend.
In 1530 schreef Erasmus een korte verhandeling over goede manieren voor jongens “De civilitate morum puerilium”, opgedragen aan een jongen van adel, een vorstenzoon. (N.Elias)
Goede manierlijcke seden, Hoe die Jonghere gaen, staen, eten, drincken, spreken, swijghen, ter tafelen dienen, ende die spijse ontghinnen sullen.
Zijn feedbackadvies luidt als volgt:
“Wanneer een kameraad nu zonder het te weten tegen de regels zondigt…moet je hem apart nemen en liefdevol terechtwijzen: dat is civilitas. (beschaving)”
Hoeveel van ons passen deze richtlijn nu, een half millennium later, toe in de dagelijkse communicatie?
30 herdrukken in 6 jaar tijd
“Erasmus schreef dit boekje over de wellevendheid van de jeugd in 1530. Hij had haast, want de beroemde boekenmarkt in Frankfurt (die nog steeds bestaat) stond al voor de deur. De uitgever wilde daar natuurlijk met "de nieuwe Erasmus" pronken. Groot gelijk, want ook dit boekje verkocht zo goed, dat er al snel een tweede druk volgde.” [i]
Wilt u het liever zelf even nalezen in de originele tekst? Dat kan hieronder:
Colophonis vice addam praeceptiunculam quae mihi videtur propemodum primo digna loco. Maxima civilitatis pars est, quum ipse nusquam delinquas, aliorum delictis facile ignoscere nec ideo sodalem minus habere charum, si quos habet mores inconditiores. Sunt enim qui morum ruditatem, aliis compensent dotibus. Neque haec ita praecipiuntur quasi sine his nemo bonus esse possit. Quod si sodalis per inscitiam peccet in eo sanè, quod alicuius videtur momenti, solum ac blande monere civilitatis est.
Hoc quicquid est muneris HENRICE fili charissime, universo puerorum sodalitio per te donatum esse volui, quo statim hoc congiario simul & commilitonum tuorum animos tibi concilies,...
(En zo gaat het nog even verder)
[i] Uit schatkamers.bibliotheek.rotterdam.nl
